NLM Kukutpalan कोंबडी पालन (Poultry Farming) हा ग्रामीण आणि शहरी भागातील तरुणांसाठी आणि शेतकऱ्यांसाठी एक उत्तम व्यवसायिक पर्याय ठरत आहे. भारत सरकारने सुरू केलेल्या नॅशनल लाईव्हस्टॉक मिशन (NLM) योजनेअंतर्गत कोंबडी पालनासाठी मोठी आर्थिक मदत मिळते. या योजनेत पात्र उद्योजकांना ५० टक्के कॅपिटल सबसिडी दिली जाते. विशेष म्हणजे, लहान युनिटसाठी १० लाखांपर्यंत तर मोठ्या युनिटसाठी तब्बल २५ लाख रुपये सबसिडी मिळू शकते. त्यामुळे हा व्यवसाय सुरू करणे सोपे व फायदेशीर ठरतो.

NLM योजनेचा उद्देश

ही योजना ग्रामीण भागात रोजगार निर्मिती आणि शेतीपूरक व्यवसायांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे. कोंबडी पालन हा त्यातील सर्वात महत्त्वाचा घटक आहे. शेतकरी, तरुण आणि स्वयंसहाय्यता गटांना स्वतःचा व्यवसाय उभारण्यासाठी आवश्यक पायाभूत सुविधा, उपकरणे आणि पालक पक्ष्यांचा खर्च भागवण्यासाठी सरकारकडून आर्थिक मदत मिळते. यामुळे स्थानिक पातळीवर उत्पादन वाढते आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्था बळकट होते.

पात्रता निकष

या योजनेचा लाभ कोणालाही मिळू शकतो, मात्र काही अटी पूर्ण कराव्या लागतात. वैयक्तिक व्यक्ती, शेतकरी किंवा उद्योजक अर्ज करू शकतात. स्वयंसहाय्यता गट, शेतकरी उत्पादक संस्था किंवा संयुक्त दायित्व गट यांनाही पात्रता आहे. अर्जदाराने कोंबडी पालनाचे प्रशिक्षण घेतलेले असावे किंवा प्रशिक्षित कर्मचारी ठेवलेला असावा. किमान १,००० पालक पक्ष्यांचे युनिट असणे आवश्यक आहे. तसेच शेड्युल्ड बँकेत खाते असणे बंधनकारक आहे.

आवश्यक कागदपत्रे

अर्ज करताना काही महत्त्वाची कागदपत्रे जोडावी लागतात. अर्जदाराचे ओळखपत्र म्हणून आधार कार्ड किंवा पॅन कार्ड आवश्यक आहे. कोंबडी पालनाचे प्रशिक्षण घेतल्याचा पुरावा द्यावा लागतो. युनिटची माहिती असलेला सविस्तर प्रोजेक्ट रिपोर्ट तयार करावा लागतो. बँक खाते तपशील, IFSC कोड आणि जमिनीच्या मालकीचा पुरावा किंवा भाडेपट्टा करार देखील आवश्यक आहे.

अर्ज प्रक्रिया

NLM योजनेअंतर्गत अर्ज करण्यासाठी ऑनलाइन प्रक्रिया ठेवण्यात आली आहे. प्रथम www.nlm.udyamimitra.in या संकेतस्थळावर मोबाईल नंबरद्वारे नोंदणी करावी लागते. त्यानंतर OTP द्वारे लॉगिन करून फॉर्म भरायचा आणि कागदपत्रे अपलोड करायची असतात. इच्छित बँक निवडून अर्ज सादर करावा. राज्यस्तरीय यंत्रणा अर्ज तपासते आणि बँकेकडे पाठवते. प्रकल्प सुरू झाल्यावर पहिला हप्ता तर प्रकल्प पूर्ण झाल्यावर दुसरा हप्ता मंजूर केला जातो.

सबसिडी मिळण्याची पद्धत

या योजनेत सबसिडी दोन हप्त्यांत वितरित केली जाते. पहिला हप्ता प्रकल्प सुरू झाल्यानंतर व २५ टक्के खर्च झाल्यावर मिळतो. दुसरा हप्ता प्रकल्प पूर्ण झाल्यानंतर व तपासणीनंतर दिला जातो. जर उद्योजक स्वतःच्या निधीतून गुंतवणूक करत असेल तर बँक गॅरंटी द्यावी लागते. संपूर्ण सबसिडी SIDBI मार्फत थेट बँक खात्यात जमा केली जाते.

कोंबडी पालन यशस्वी करण्यासाठी टिप्स

कोंबडी पालनाचा व्यवसाय यशस्वी व्हावा यासाठी बाजारपेठेची मागणी नीट समजून घेणे गरजेचे आहे. कमी खर्चिक व टिकाऊ पक्ष्यांची निवड करावी. शेड हवेशीर, स्वच्छ व सुरक्षित असावा. नियमित प्रशिक्षण घेणे आणि तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे उपयुक्त ठरते. या सर्व गोष्टींचे पालन केल्यास NLM योजनेचा जास्तीत जास्त फायदा घेता येतो.

Disclaimer

कोंबडी पालन हा कमी भांडवलात सुरू करता येणारा आणि चांगला नफा देणारा व्यवसाय आहे. NLM योजनेमुळे या क्षेत्रात उतरायला इच्छुक तरुणांना आणि शेतकऱ्यांना मोठी संधी उपलब्ध झाली आहे. योग्य नियोजन, प्रशिक्षण आणि शासकीय सबसिडीचा फायदा घेतल्यास हा व्यवसाय दीर्घकालीन यशस्वी होऊ शकतो.