Punjabrao dankh news प्रसिद्ध हवामानतज्ज्ञ पंजाब डख यांच्या अंदाजानुसार, महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी आगामी आठवडा महत्त्वाचा ठरणार आहे. २४ ऑगस्टपासून २७ ऑगस्टपर्यंत राज्यात पावसाची शक्यता अतिशय कमी आहे. या काळात शेतकरी कोणत्याही अडथळ्याशिवाय कीडनाशकांची फवारणी, खते टाकणे, तसेच इतर शेतीची आवश्यक कामे पूर्ण करू शकतील. या दिवसांमध्ये अधूनमधून हलक्या सरी कोसळल्या तरी मुसळधार पावसाची भीती नाही. कृषी क्षेत्रात व्यस्त असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी हा काळ दिलासादायक ठरणार आहे. रामचंद्र साबळे यांसारख्या इतर हवामान तज्ज्ञांनीदेखील या कालावधीत पावसाचे प्रमाण खूपच मर्यादित राहील असे सांगितले आहे.
२७ ऑगस्टपासून पावसाचा नवा टप्पा सुरू
२७ ऑगस्टपासून महाराष्ट्राच्या अनेक भागांत पुन्हा पावसाची सुरुवात होईल. विशेषतः विदर्भातील नागपूर, वर्धा, भंडारा, गोंदिया, चंद्रपूर, यवतमाळ, अमरावती, अकोला, बुलढाणा आणि वाशिम जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा जोर वाढेल. याचबरोबर मराठवाड्यातील नांदेड आणि हिंगोली जिल्ह्यांतही ढग जमा होऊन पावसाच्या सरी सुरू होतील. पुढील काही दिवसांत ही पावसाची लाट मराठवाड्यातील इतर भागातही पोहोचेल.
विदर्भ आणि मराठवाड्यासाठी महत्त्वाचा पाऊस
या काळात होणारा पाऊस कपाशी, सोयाबीन आणि इतर खरीप पिकांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे. विशेषतः विदर्भातील शेतकरी सिंचनाची व्यवस्था करत असताना मिळणारा हा नैसर्गिक आधार त्यांच्या पिकांसाठी वरदान ठरेल. केवळ पिकांनाच नाही तर या पावसामुळे भूजलस्तर सुधारेल आणि शेतीसोबत पिण्याच्या पाण्याची उपलब्धताही वाढेल.
२८ ते ३० ऑगस्ट दरम्यान राज्यात व्यापक पाऊस
२८, २९ आणि ३० ऑगस्टला महाराष्ट्रातील बहुतांश जिल्ह्यांत चांगल्या पावसाची शक्यता आहे. परभणी, नांदेड, हिंगोली, लातूर, बीड, धाराशिव, संभाजीनगर, बुलढाणा, जळगाव, सोलापूर, सांगली, सातारा, कोल्हापूर, अहमदनगर, नाशिक, धुळे आणि नंदुरबार या जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा जोर वाढेल. काही ठिकाणी तर मुसळधार पावसाची स्थितीही निर्माण होऊ शकते. विशेषतः मराठवाड्यासाठी हा टप्पा अत्यंत महत्त्वाचा ठरेल, कारण तेथील शेतकरी वारंवार दुष्काळाच्या संकटाला सामोरे जातात. या पावसामुळे पाण्याची कमतरता काही प्रमाणात कमी होईल आणि फळबागा तसेच डेअरी व्यवसायालाही हातभार लागेल. सांगली आणि सातारा जिल्ह्यांतील द्राक्ष उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी ही पावसाची फेरी लाभदायक ठरेल.
सप्टेंबरमध्ये पावसाची तीव्रता कमी होण्याची शक्यता
हवामान तज्ज्ञांच्या मते, १ सप्टेंबरनंतर महाराष्ट्रातील पावसाची तीव्रता काहीशी कमी होईल. यावेळी गुजरात, राजस्थान आणि मध्य प्रदेशात मुसळधार पावसाचे आगमन होईल आणि त्याचा परिणाम महाराष्ट्रावर दिसेल. कोंकणातील शेतकऱ्यांसाठी हा टप्पा विशेष महत्त्वाचा ठरणार आहे कारण धान शेतीसाठी आवश्यक असलेले वातावरण त्यांना उपलब्ध होईल. याचबरोबर नवीन पिकांची लागवड करण्यासाठीही योग्य परिस्थिती निर्माण होईल.
परतीच्या पावसाची शक्यता
सप्टेंबरच्या दुसऱ्या आठवड्यात म्हणजे १० ते १५ सप्टेंबरदरम्यान राज्यात परतीच्या पावसाची सुरुवात होण्याची शक्यता आहे. हा काळ रब्बी हंगामाच्या तयारीसाठी उपयुक्त मानला जातो. विशेषतः कोल्हापूर, सांगली, सातारा आणि सोलापूर जिल्ह्यांत या पावसामुळे भूजलस्तर सुधारेल आणि रब्बी पिकांसाठी पुरेशी नमी राखली जाईल. गाळप हंगामात गूळ उत्पादक गन्ना शेतकऱ्यांनाही या पावसाचा फायदा होईल.
शेती आणि अर्थव्यवस्थेसाठी रणनीतिक महत्त्व
या संपूर्ण हवामान अंदाजाचा राज्याच्या कृषी क्षेत्रावर थेट परिणाम होईल. कृषी विभाग तसेच विविध शेतकरी संघटनांनी पाण्याचे नियोजन, पिकांचा विमा आणि कृषी कर्ज यांसारख्या धोरणांमध्ये आवश्यक बदल करण्यास सुरुवात केली आहे. शेतकऱ्यांना सल्ला देण्यात येत आहे की, त्यांनी या हवामान अंदाजाचा विचार करून आपल्या शेतीचे नियोजन करावे. पाणी साठवण आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास पुढील काळात पाण्याच्या तुटवड्याचा सामना कमी प्रमाणात करावा लागेल.
निष्कर्ष
पुढील काही आठवडे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी पावसाच्या दृष्टिकोनातून निर्णायक ठरणार आहेत. २४ ते २७ ऑगस्टचा कोरडा काळ, त्यानंतर २७ ऑगस्टपासून सुरू होणारा पावसाचा टप्पा, ऑगस्टअखेरची व्यापक सरी आणि सप्टेंबरमधील बदलते वातावरण हे सर्व कृषी अर्थव्यवस्थेसाठी महत्वाचे ठरेल.
अस्वीकरण: या लेखातील माहिती विविध हवामान तज्ज्ञांच्या अंदाजांवर आधारित आहे. नैसर्गिक घटकांमुळे यात बदल होण्याची शक्यता नेहमीच राहते. त्यामुळे कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी स्थानिक हवामान खात्याचा सल्ला अवश्य घ्यावा.
